"Good and evil, present and absent, 'tis true, work upon the mind: but that which immediately determines the will, from time to time, to every voluntary action, it is the uneasiness of desire, fixed on some absent good, either negative, as indolency to one in pain; or positive, as enjoyment of pleasure. That it is this uneasiness, that determines the will to the succesive voluntary actions, whereof the greatest part of our lives is made up, and by which we are conducted trought different courses to different ends, I shall endeavour to show both from experience, and the reason of the thing." - John Locke, An Essay Concerning Human Understanding, chapter XXI: Of Power, page 234
De filosoof John Locke had een interessante visie op het concept van het menselijk handelen. Hoewel zijn voornaamste werk gecentreerd is op het menselijk kenvermogen kan er wel degelijk verder worden gededuceerd naar de concepten van ons menselijk handelen.
Laten we zoals het een goed intermezzo betaamt eens beginnen met een vraagstelling. Deze luidt als volgt: "Wat bepaald ons menselijk handelen?".
Afgaande op de bovenstaande quote durf ik te stellen dat ons handelen voorkomt uit "the uneasiness of desire" en "enjoyment of pleasure". Of om een enerdzijds andersoortige vertaling te hanteren: 'het ongemak dat voorkomt uit onze verlangens' en 'het genot van plezier'. Echter is dit naar mijn idee een fractie van het volledig mechanisme dat ons menselijk handelen veroorzaakt. Deze bovenstaande zaken fungeren als de primaire oorzaak waaruit wij vervolgens een handeling zullen uitvoeren. Deze primaire oorzaak moet zich eerst uitten in onze bewustwording. Daarna is er sprake van onze wil, de wil om te handelen.
Laten wij eerst een stap terug nemen, naar het concept van verlangens. Wat zijn verlangens? Zijn verlangens geen verzamelnaam voor een scala aan objecten die wij niet bezitten en daardoor de noodzaak ondervinden om deze te willen bezitten? Verlangens zou je mijns inzien kunnen classificeren als een 'denkbeeldig gevoel', als ik er een term van Hume hierbij mag betrekken. Het is een gevoel dat niet echt bestaat, omdat er voorwaarden zijn om een object tot ons bezit te kunnen rekenen, maar ook grenzen, want een situatie kan worden geclassificeerd als een object, maar kan nooit worden gerekend tot een persoonlijk bezit, hoogstens tot een collectief bezit.
Nu we hebben vastgesteld wat verlangens zijn, rijst nu wederom de vraag wat de noodzaak is om deze te willen bezitten. Welke factoren spelen hierbij een rol? Als eerste zijn associatiepatronen essentieel om vast te stellen in wat voor mate verlangens invloed hebben op ons handelen. Associatiepatronen co-existeren met waardering, want afhankelijk van de waardering die wij hebben vastgesteld voor een bepaald object zullen wij een hogere dan wel lagere mate van verlanging naar dat object ervaren.
Zoals eerder gesteld is het concept van waardering afhankelijk van het perspectief van het individu en diens persoonlijke associatiepatronen. Natuurlijk zou je kunnen stellen dat er collectieve associatiepatronen bestaan, maar deze bestaan bij de gratie van collectieve ideeën, een idee dat in ieder individu op dezelfde manier manifesteert in diens psyche. Dat komt doordat ieder individu uiteindelijk in het leven dezelfde ervaringen meemaakt, hetzij in een unieke situatie, waaruit er kennis kan worden gededuceerd. Deze kennis draagt ook weer secundair bij als een factor dat van invloed is op het verlangen naar een object!
Laten we een stapje verder gaan naar de positieve kanten van ons menselijk handelen, namelijk de stelling dat ieder mens handelt om gelukkig te worden. Nu is geluk wederom een betrekkelijk begrip en zal dit niet verder van toepassing zijn voor het thema van deze blog.
De kern van geluk in het kader van de menselijke psyche, is dat deze het individu een goed gevoel geeft. Dit prettige gevoel wordt veroorzaakt onder invloed van verschillende factoren, ten eerste dat er geen sprake is van een overmatige hoeveelheid aan verlangens. Ten tweede dat de aanwezige hoeveelheid verlangens een geringe invloed heeft op het huidige gemoedstoestand van het individu, hierdoor zal het individu afhankelijk van de situatie handelen.
Indien de situatie het toelaat zal het individu wederom een invulling geven aan de verlangens teneinde een verhoogde gemoedstoestand te bereiken. Indien de situatie het niet toelaat zal het individu zich hierbij neerleggen zonder daarbij verdere gevolgen te ondervinden vanwege de geringe invloed op diens gemoedstoestand, totdat de verlangens door wat voor omstandigheden dan ook vergroten en er sprake is van het ervaren van een gemoedstoestand dat wordt geteistert door het gemis van een bepaald object --> pijn.
Nu komen we op een interessant punt! Kan pijn worden gerekend tot een gevoel of een emotie? Ervan uitgaande dat pijn een universeel fenomeen is dat in ieder organisme voorkomt én dat de wetenschap heeft kunnen vaststellen dat er daadwerkelijk unieke pijnimpulsen bestaan in het menselijk lichaam, durf ik te veronderstellen dat pijn mag en kan worden geclassificeerd als een emotie.
Een simpele deductie uit het bovenstaande leidt tot de volgend conclusie: "verlangens worden begeleid door de intensiteit van het ervaren van de emoties genot en pijn. Deze emoties komt voort uit het gemis van een bepaald object in de breedste betekenis van het woord."
De ironie van ons menselijk handelen is dat wij in staat zijn om te veronderstellen in wat voor mate onze verlangens ons handelen beïnvloedt. Indien wij ons bevinden in een situatie waarin het onwenselijk is om ons te laten begeleiden danwel beïnvloeden door onze verlangens, zullen wij als individu een afweging maken tussen deze elementen. De secundaire vraag die dan in mij opkomt is het volgende: "welke van deze elementen volgt het pad der geluk? Zullen wij het geluk verkrijgen door het volgen van onze (irrationele) verlangens of wordt ons ultieme geluk verkregen door een optimale balans tussen onze verlangens en ons rationeel gedachtengoed?".
En dat mijn lezer, is aan jou om te beantwoorden.
Ik wens iedereen een hele fijne week toe!
Een dikke knuffel van jullie semi-filosoof, Halbe
