Ik zat te twijfelen hoe ik deze blog zou noemen. Meestal neem ik pas een diepe duik in de (mijn) menselijke psyche nadat ik een gesprek heb gehad, maar toch vind ik het toepasselijk om er vandaag weer eentje te schrijven. Deze keer gaat het om een voor ons mensen universeel thema: geluk.
Socrates noemt geluk een deugd; hij is van mening dat het doel van ieder mens is om gelukkig te worden. Helaas weten wij allemaal dat geluk een abstract onderwerp is, het is ondefinieerbaar. Ieder persoon heeft een eigen concept van geluk. Dat waar ik gelukkig van wordt is niet per definitie datgene waar mijn zus gelukkig van wordt. Mijn zus wordt gelukkig van andere dingen dan mijn broer, net zoals hij gelukkig zal worden van andere dingen dan mijn ouders. En zo kan je oneindig doorgaan...
Natuurlijk zijn er "universele" begrippen waar ieder mens in meer of mindere mate gelukkig van zou worden. Gezondheid, persoonlijke welvaart, rijkdom. Echter zijn dit stuk voor stuk thema's dat voor ieder individu een andere waarde bezit. Rijkdom is leuk, maar het staat in mijn lijstje van "waar wordt ik gelukkig van" toch echt helemaal onderaan.
Aristoteles komt naar mijn mening dichter in de buurt van dit thema dan de leraar van zijn leraar (Plato). Hij was van mening dat de funderingen van geluk te vinden is in het welzijn van een heel volk. Zijn hypothese was dat als een heel volk gelukkig is, het individu óók gelukkig is. Tenslotte is een volk samengesteld uit een groep individuen die bij elkaar "het volk" zijn.
Geluk bereik je door je handelingen. Vrij logisch, als we Socrates' uitspraak in ons achterhoofd houden. Ieder mens is op zoek naar zijn geluk, of dat nou in de vorm is van thema's als rijkdom, persoonlijke welvaart (wat indirect zou leiden tot rijkdom in de breedste zin van het woord) of gewoon simpel een goede gezondheid verkrijgen. Wanneer ieder persoon dit bereikt heeft, gelukkig is geworden door zijn handelingen, kun je veronderstellen dat een volk gelukkig is. Dus dan gaat de uitspraak van Aristoteles toch weer op.
Of om een uitspraak uit diens werk Ethica Nicomachea te quoten (wat op haar beurt is voortgekomen uit een gedicht van Hesidos):
Hij is het allerbest die zelf alles inziet en ook hij is op zijn beurt goed die luistert als iemand goed heeft gesproken. Maar wie noch zelf inzicht heeft, nocht naar een ander luistert en zich diens woorden inprent, is daarentegen een nutteloze man.
Dan komen we nu op het volgende filosofisch probleem: wat is ongeluk?. Is het de staat van ons bewustzijn waarin wij ons ontwaren in een door ons ongewenste situatie? Is ongeluk een synoniem voor het ervaren van psychische pijn? Is het ongeluk niks meer en niks minder dan de toestand waarin wij ons bevinden wanneer wij pijn ervaren? Zou dat niet indirect moeten betekenen dat de uitspraak van Socrates een implicatie is van pure waarheid en dat wij als mensen allemaal op zoek zijn naar ons eigen geluk?
Wat is dan het nut van lijden? Bestaat lijden niet als tegenhanger van geluk - leren wij niet als mens het geluk te waarderen door de pijn van het lijden te ondergaan? Wij mensen zijn tot heden nog altijd simpele wezens in vergelijking met het grotere geheel. En toch zijn wij in staat om de grootste dingen te bevatten - als mens en het zijn van dit mens. Echter kunnen wij pas zaken bevatten als wij onze geest ervoor openstellen. Dit kan langzaam gebeuren, doordat wij als mensen ouder worden. Zoals een spreekwoord het zegt: wijsheid komt met de jaren.
Maar lijden, lijden zorgt voor het openrijten van je innerste zelf - je diepste ik - je ziel. Pijn is een harde leermeester, hoe meer pijn wij ervaren des te groter wordt de waarde van de ervaring die deze pijn met zich meebrengt. Dat betekent niet dat pijn kan worden gedefinieert als goed, want genot kan ook een hele goede leermeester zijn, soms zelfs beter dan pijn.
Genot en pijn zijn diens tegenstellingen in die zin dat het ons als mens in staat stelt om te leren van de gevolgen van onze handelingen met als einddoel het nastreven van ons geluk. Tot het moment dat het daar is en wij ons doel hebben bereikt. De ironie van ons leven is echter dat wij als mensen direct een ander doel zullen nastreven, want het najagen van geluk is zekere zin een oneindige zoektocht.
Om Friedrich Nietzsche te quoten: Zijn wij niet uiteindelijk allemaal - gelukzoekers van het leven?
Mensen, de kop van de week is eraf. Een nieuwe week met nieuwe kansen! Geluk bereik je niet als persoon door de makkelijkste weg te kiezen. Lukt het je wel, dan is de waarden van dit geluk niet te vergelijken met het nemen van de moeilijke weg. Tenslotte is de waarde van geluk mijns inzien afhankelijk van de lengte van de weg die wij hebben bewandeld om dit geluk te bereiken.
Ik wens ieder een fijne avond toe! Dikke knuffel van jullie semi-filosoof, Halbe.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten